2019'da uygulamaya konulan düzenlemeyle müteahhitlerin sınıfına uygun olarak belge alması çalışması başlatıldı. 1.5 yıla yaklaşan süreçte 425 bin müteahhitten sadece 50 bine yakınının belge aldığı belirtildi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 2019 Haziran ayından 9 alanda başlattığı müteahhitleri sınıflandırma çalışması 4 Ekim'de yapılan düzenleme ile 15'e çıksa da belge alan müteahhit sayısının henüz 50 bin civarlarında kaldığı belirtildi. 425 bin adet müteahhidin olduğu Türkiye pazarında 375 binin ise henüz bir belge alamadığı kaydedildi. Firmaların sınıfına göre yeni projeye başlamasını amaçlayan uygulama ile sektöre zarar veren şirketlerin 4'te 1'nin faaliyetlerine son verilmesi beklenirken, bu durumda ancak İstanbul'daki büyük şirketler ile TOKİ ve KİPTAŞ gibi kamuya iş yapan müteahhitlerin ayakta kalabileceğine dikkat çekildi. Sayının bu kadar düşük kalmasının başta mahalle arası kentsel dönüşümü durdurabileceği ifade edilirken, 250 alt sektör için de büyük bir tehdit oluşturduğu belirtildi. Bu nedenle teknik ve mali açıdan güçlü, işini bugüne kadar doğru yapmış müteahhitlerin de sınıflandırmada yer alması gerektiği dile getirildi.

"Yönetmelik bu şekilde uygulanabilir değil"
Bu sınıflandırmayı sektörde var olan çürüklerin elenmesi ve önüne gelenin bu işi yapmaması adına uzun zamandır beklediklerini anlatan İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) Başkanı Tahir Tellioğlu, yeni yönetmeliğin sektörün kalite standardını artırmayan bir kısım farklı yükümlülüklerle sektörün önünü kestiğini savundu. "Örneğin yeni uygulamada A şahsının arazisini yaparsanız onu iş deneyim belgesi olarak kabul ediyor, ancak kendi arsanızda yaptığınız işi kabul etmiyor diye bir ibare konuldu" diyen Tellioğlu, "Bunun hiçbir mantığı yok. Burada bakılması gereken konu bir müteahhidin güvenilir ve güçlü olmasını teknik olarak tamamladığı iş miktarı, mali gücü ve kapasitesi olmalı. Başkasının yerini tamamlama ise aslında daha zayıf bir yapıda olduğunu da gösteriyor" dedi. Sektörde bir tarafta kalite standartları oluşturulmaya çalışırken, kooperatiflerin ise bundan muaf tutulduğunu aktaran Tellioğlu, bu şekilde yönetmeliğin uygulanabilir olmadığını kaydetti. Tellioğlu, "Biz sektördeki firmaların 4'te1'inin çürük olduğunu düşünüyorduk. Yaptığı yapıyı bitirmeyen, yapı izin kullanma belgesi almayan, bu konularda suç işleyen kişileri eleyelim istedik.

Şimdi bunlara bakılmıyor. Dolayısıyla ancak 50 bini yetki belgesi alabildi. Geri kalanı alamadı" dedi. Tellioğlu, bu sınıflandırma modelinin İstanbul'da çalışan belli ölçekli firmalarla, belediye ve TOKİ ile çalışan müteahhitlerin yaşamasına imkan sunduğunu ifade etti. "Bu şekilde düzenlemeyi kabul edemeyiz" diyen Tellioğlu, "Çünkü kabul ettiğimizde çok sayıda kişi işsiz kalacak ve büyük müteahhitler gelip mahalle arasındaki 20-30 konutu yapmayacağı için mahalle arasında yapılan kentsel dönüşüm duracak" dedi. Tellioğlu, bu firmaların kapanmasının aynı zamanda 250 alt sektöre de zarar vereceğini söyledi.
"400 bine yakın müteahhit işsiz kalabilir"
Türkiye genelinde 425 bin müteahhidin kayıtlarda göründüğünü belirten Anadolu Yapı Müteahhitleri Federasyonu Başkanı Ali Aydın ise, 9 adet sınıflandırmaya göre 40 bin müteahhidin belge sahibi olduğunu söyledi. Taleplerinin bu işi temiz yapan, ister kamuda ister yap- satçı olsun önünün açılması gerektiği olduğunu dile getiren Aydın, "Sadece 9 bine yakın müteahhidin bulunduğu Kayseri'de bu süre içinde 300 müteahhit belge aldı. Bu anlaşılabilir bir şey değil. Şimdi bu sayıyı artırmak için sınıflandırma sayısını artırarak 9'dan 15'e çıkardılar. Ancak bunun da yeterli olmadığını düşünüyorum. Buradaki amaç bağcıyı dövmek değil, üzüm yemek. Gerçekten işini doğru ve ahlaklı yapan ve ekmeğini bundan kazananların yapmasına olanak sağlanmalı" dedi. Aydın, mevcut durumda 400 bine yakın müteahhidin işsiz kalabileceği uyarısını yaptı.
"Müteahhitler piramit modeliyle yükselecek"
Yönetmeliğin sektörü disiplin altına alarak önüne gelenin müteahhit olmasının engellemeyi amaçladığını kaydeden İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, "Bunu sağlamak için yönetmelik müteahhitlerin piramit modeliyle yükselmesini sağlanmayı öngörüyor. Böylece nitelikli müteahhitlerin piyasada kalması sağlanıyor. Gelinen noktada 50 bine yakın müteahhidin belge alması da önemli. Alamayanlar ise diğer müteahhitlerin yüklenicisi olarak sınıflarını yükseltebilir" diye konuştu.