Çin ve ABD arasındaki ticaret savaşı finans piyasalarında sert hareketlere neden oluyor. Hafta sonu açıklanan karşılıklı vergiler, Asya piyasalarının açılması ile birlikte etkisini gösterdi. Cuma günü 5.70 seviyesinden haftayı tamamlayan dolar/TL 6.40'a kadar yükseldi, euro ise 7 TL'yi geçti. Yaklaşık 20 dakika süren yüzde 10'un üstündeki bu sert hareketten sonra fiyatlar dengelendi.

ABD Başkanı Donald Trump Cuma günü yaptığı açıklamada, Çin'e misilleme olarak ABD'ye ithal edilecek tüm ürünlere ek gümrük vergisi getirileceğini söyledi.

Trump'ın bu açıklaması öncesinde Pekin de, Çin'e ithal edilecek ABD ürünlerine getirilen ek gümrük vergisini artıracağını duyurmuştu.

ABD ile Çin arasındaki 'ticaret savaşının' etkileri Pazartesi günü işlemlerin başlamasıyla Asya piyasalarına da yansıdı. Çin para birimi Yuan, Dolar karşısında 2008'den bu yana en düşük seviyesine geriledi.

Yuanda sert satışların başlaması ve güvenli liman niteliğindeki varlıklara talebi güçlendirmesi, TL'nin de Asya piyasalarında Dolar karşısında kaybını beraberinde getirdi.

Piyasaların en sığ olduğu günün ilk saatlerindeki  20 dakika gibi kısa sürede yaşanan gelişmelerin etkisiyle dolar kuru 6.4050’e kadar yükseliş kaydetti. Euro ise 7 lira sınırına kadar tırmandı. 

TL'nin seans içi Dolar'a karşı değer kaybı yüzde 15'i aştıktan sonra kur gerilemeye başladı ve yeniden 5,80'li seviyelerde dengelendi.

Dolar/TL Asya'da 5,80'lerden işlem görüyor ve TL'nin Dolar karşısındaki günlük değer kaybı da yüzde 1'in altına inmiş durumda.

Ekonomistler ne diyor?

Bloomberg HT Genel Yayın Yönetmeni Gökhan Şen, Twitter hesabından yaptığı yorumda Dolar / TL kurundaki dalgalanma ve Asya piyasalarıyla ilgili şu yorumu yaptı:

"Çin ve ABD karşılıklı yeni gümrük tarife zamları açıklayınca Cuma S&P %2,6 düşmüştü. Gece Asya açılışı ile birlikte Yuan Çin dışı işlemlerde, 7,19'a kadar fırladı. Artan risk korunma ve spekülasyon ihtiyacı doğurdu. Yüksek faiz ödeyen, riskli enstrümanlar seviye gözetilmeksizin satılır böyle durumlarda. Muhtemelen Türk Lirası da bu muameleyi gördü ve gece bir anlığına 6,39xx görüldü. Şimdi daha fazla işlem geçmesi ile piyasa sakinleşti ve TL 5,8040'ta. Çin Yuanının MB tarafından 7,05xx'ten bağlanması piyasayı rahatlattı. Olan bu."

Ekonomist Murat Sağman da Twitter hesabından "Bunu tetikleyen ticaret savaşlarından dolayı yuan ve yen'deki ciddi oynaklık ve gelişmekte olan ülkeler arasında riskli konumdaki Türkiye'den pozisyon kapatma" yorumunu yaptı.

Döviz piyasalarındaki kısa vadeli dalgalanmaları değerlendiren Uğur Gürses, bazı panik yatırımcıların dolar almaya başlamasıyla sığ piyasada fırlayan kurun stop-loss emirleri tetiklediğini ve bu yüzden kurun daha da yukarı gittiğini belirtiyor.

'Flash Crash' nedir?

Türk Lirası'nın Dolar karşısında birkaç dakika içerisinde 60 kuruş değer kaybedip yine sadece birkaç dakikada Asya piyasalarının açılışındaki seviyelerine gelmesi piyasa terminolojisinde 'Flash Crash' olarak adlandırılan fiyatlama hareketleriyle benzerlik gösteriyor.

'Flash Crash' ifadesi, bir varlığın fiyatlamasında dalgalanmanın çok kısa süre içerisinde hızla artması anlamına geliyor.

Bu ani piyasa hareketlerine özellikle 2000'li yılların başından bu yana giderek daha yaygın biçimde kullanılan piyasa algoritmalarının yol açtığı belirtiliyor.

Piyasa algoritmalarının kısa süreli bir program hatası sonucu herhangi bir varlıktaki 'Al', 'Sat' emirlerinde anormallik olduğunu varsayması durumunda ani yüklü satış emirleri verebildiği biliniyor.

Gelen bir yüklü satış emri, diğer algoritmaları da tetikliyor ve söz konusu varlığın fiyatında ani bir çöküş yaşanabiliyor.

Londra merkezli varlık yönetimi şirketinden gelişen piyasalar stratejisti Tim Ash, TL'de yaşanan dalgalanmanın algoritma bazlı bir 'flash crash' gibi gözüktüğünü ifade etti ve "Ancak TL'yi kırılgan kılan başka nedenler de var. Arjantin'deki krizin bulaşma riski, genel riskten kaçınma eğilimi, Merkez Bankası'nın politika seçimlerinin piyasayı tedirgin etmesi gibi" dedi.