Borsadaki 113 şirket rüşvet iddialarına suskun

Kenan SÖZBİR

Sedat Peker uzunca bir dönemdir, Türkiye gündemini belirleyen önemli figürlerden birisi. Peker, son bir hafta içinde, odağında Sermaye Piyasası Kurulu eski Başkanı Ali Fuat Taşkesenlioğlu'nun bulunduğu bazı iddialarda bulundu. Taşkesenlioğlu'nun SPK Başkanı (Nisan 2018 - Nisan 2022) iken halka açık şirketler üzerinde baskı kurma yoluyla elde ettiği muazzam bir servetten bahsediyor iddialar.  Üstelik bunun organize bir şekilde yapıldığını söyleyen Peker'e göre işin içinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başdanışmanı Serkan Taranoğlu ile Hürriyet'in ekonomi muhabiri Burak Taşçı ve borsagundem.com sitesinin sahibi Orhan Pala var. 

Peker'in şimdiye kadar isim vererek ve bir kısmı da belgeli olarak ileri sürdüğü iddialara karşı muhataplar tam bir suskunluğa bürünüyor. Son paylaşımda ismi geçenler de aynı şeyi yaptı. Sadece Taşkesenlioğlu, o da sadece gerekli açıklamayı mahkemede yapacağını söyledi ve sustu. Bu suskunlukta Peker'in yönteminin belirleyici olduğunu söylemek yanlış olmasa gerek. Büyük ihtimalle Peker'in "turpun büyüğü heybede" dediği yöntem, bu suskunluğa neden oluyor. Peker'in daha önceki iddialarına itiraz eden muhataplar, ardından gelen belgeler ve yeni iddialarla daha zor duruma düşmüştü.

"SPK BAŞKANI BORSAYA AÇIK ŞİRKETLERDEN PARA ALDI"

Son iddialar dizisini kısaca hatırlayalım. Peker, Nisan 2018 ile Nisan 2022 döneminde SPK Başkanlığı yapan Taşkesenlioğlu'nun, bu dönemde bedelli sermaye artırımı başvurusu yapan şirketlerden para aldığını iddia etti. 
Bedeli sermaye artırımı basit bir anlatımla, bir şirketin kaynak ihtiyacı olması durumunda bunu mevcut veya yeni ortaklarından elde etmesi anlamına geliyor. 

Kaynak ihtiyacı yeni bir yatırım için de olabilir, borç kapatma için de olabilir. Şirket, ihtiyacın tamamını mevcut ortaklarından sağlayabilir. Mevcut ortakların sermaye artırımına katılma hakkı kısıtlanarak yeni ortaklar elde etme yöntemi de (halka arz) kullanılabilir. Veya iki yöntem karma bir şekilde kullanılabilir.

Kamuyu Aydınlatma Platformu'nun (KAP) verilerine göre, Taşkesenlioğlu döneminde 113 halka açık ve hisseleri Borsa İstanbul'da işlem gören şirket "bedelli sermaye artırımı" için SPK'ya başvurmuş.  Bu 113 şirket, 5'i 3 defa, 27'si 2 defa ve kalan 81'i bir defa olmak üzere toplam 150 bedelli sermaye artırımı yapmış.

Taşkesenlioğlu'nun görev yaptığı 4 yıl içinde 3 defa "bedelli sermaye artırımı" yapmış şirketler şunlar:

Kod Tarih Bedelli Oranı

BURSA ÇİMENTO

15.02.2022 200.00

BURSA ÇİMENTO

15.02.2021 177.78

BURSA ÇİMENTO

10.02.2020 70.11
KATMERCİLER ARAÇ ÜSTÜ EKİPMAN 27.08.2021 200.00
KATMERCİLER ARAÇ ÜSTÜ EKİPMAN 21.10.2020 190.00
KATMERCİLER ARAÇ ÜSTÜ EKİPMAN 25.06.2019 200.00
TÜRKİYE KALKINMA VE YATIRIM BANKASI 13.12.2021 6.25
TÜRKİYE KALKINMA VE YATIRIM BANKASI 02.12.2020 88.24
TÜRKİYE KALKINMA VE YATIRIM BANKASI 22.04.2019 70.00
ODAŞ ELEKTRİK ÜRETİM  02.08.2021 133.33
ODAŞ ELEKTRİK ÜRETİM  21.01.2020 103.57
ODAŞ ELEKTRİK ÜRETİM  08.01.2019 117.12
TSKB GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI 01.09.2021 30.00
TSKB GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI 18.08.2020 66.67
TSKB GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI 19.10.2018 100.00

        

Dört yıllık aynı dönemde 2 defa "bedelli sermaye artırımı" yapan şirketler ise şunlar:

Kod Tarih Bedelli Oranı
ADESE GAYRİMENKUL YATIRIM  08.11.2021 300.00
ADESE GAYRİMENKUL YATIRIM  11.02.2020 100.00
ATAKULE GYO 07.06.2021 14.00
ATAKULE GYO 30.01.2019 50.00
ALBARAKA TÜRK KATILIM BANKASI 27.04.2022 85.19
ALBARAKA TÜRK KATILIM BANKASI 09.12.2019 50.00
A.V.O.D. KURUTULMUŞ GIDA VE TARIM 15.02.2022 200.00
A.V.O.D. KURUTULMUŞ GIDA VE TARIM 16.08.2018 100.00
BANTAŞ BANDIRMA AMBALAJ SANAYİ 09.12.2020 25.00
BANTAŞ BANDIRMA AMBALAJ SANAYİ 01.02.2019 100.00
ÇEMAŞ DÖKÜM SANAYİ  02.03.2021 66.88
ÇEMAŞ DÖKÜM SANAYİ  28.01.2020 100.00
DERİMOD KONFEKSİYON AYAKKABI DERİ 26.01.2022 100.00
DERİMOD KONFEKSİYON AYAKKABI DERİ 24.09.2019 400.00
DOĞUSAN BORU SANAYİİ 15.11.2021 30.00
DOĞUSAN BORU SANAYİİ 14.05.2019 50.00
DÖKTAŞ DÖKÜMCÜLÜK 02.06.2022 39.66
DÖKTAŞ DÖKÜMCÜLÜK 28.02.2020 73.54
DENİZ GYO 15.04.2021 166.67
DENİZ GYO 20.08.2020 200.00
ERCİYAS ÇELİK BORU 28.02.2020 1446.48
ERCİYAS ÇELİK BORU 04.05.2018 575.66
HEDEF GİRİŞİM SERMAYESİ YO 13.01.2021 200.00
HEDEF GİRİŞİM SERMAYESİ YO 05.11.2018 100.00
HEKTAŞ TİCARET  30.04.2021 175.77
HEKTAŞ TİCARET  31.10.2019 200.00
İHLAS GAYRİMENKUL PROJE GELİŞTİRME 19.10.2020 50.25
İHLAS GAYRİMENKUL PROJE GELİŞTİRME 15.02.2019 140.00
KİLER GYO 07.02.2022 125.00
KİLER GYO 11.11.2020 400.00
KRİSTAL KOLA VE MEŞRUBAT 11.08.2021 100.00
KRİSTAL KOLA VE MEŞRUBAT 27.12.2018 100.00
KUYAŞ YATIRIM 16.09.2020 83.70
KUYAŞ YATIRIM 11.12.2018 100.00
MERKO GIDA 21.12.2020 1000.00
MERKO GIDA 26.11.2018 100.00
OSTİM ENDÜSTRİYEL YATIRIMLAR 01.03.2021 75.00
OSTİM ENDÜSTRİYEL YATIRIMLAR 24.10.2018 100.00
OYLUM SINAİ YATIRIMLAR 12.04.2022 207.77
OYLUM SINAİ YATIRIMLAR 28.02.2020 100.00
ÖZDERİCİ  GYO 20.09.2018 56.25
ÖZDERİCİ GYO 29.05.2018 60.00
RAL YATIRIM HOLDİNG  26.08.2020 200.00
RAL YATIRIM HOLDİNG  12.11.2018 61.54
SELÇUK GIDA 25.08.2020 100.00
SELÇUK GIDA 05.10.2018 57.14
SÖKTAŞ TEKSTİL 11.08.2021 96.59
SÖKTAŞ TEKSTİL 10.06.2020 95.00
TRABZONSPOR SPORTİF YATIRIM 28.12.2020 111.51
TRABZONSPOR SPORTİF YATIRIM 18.02.2019 200.00
UŞAK SERAMİK  10.06.2020 145.00
UŞAK SERAMİK  18.12.2018 130.76
VAKIF GYO 09.06.2021 100.00
VAKIF GYO 21.04.2020 100.00


7 MİLYAR DOLARLIK BAŞVURU

Taşkesenlioğlu'nun 4 yıllık başkanlığı döneminde SPK'ya bedelli sermaye artırımı için başvuran ve onay alan şirketler bu yolla cari kurla 2,3 milyar dolar toplamış. Yani rüşvet döndüğü iddia edilen onay işlemlerinin bugünkü karşılığıyla tutarı yaklaşık 41 milyar TL

Ancak,  her ne kadar Sedat Peker " bedelli sermaye artırımı" dese de paylaşımlarında, buna  ikincil pay halka arzlarını da kapsayan sermaye artırımlarını da eklemek daha doğru gözüküyor.

SPK verilerine göre, 4 yıllık Taşkesenlioğlu döneminde başvurusu yapılan ve onaylanan ve işlemleri tamamlanan "ikincil pay halka arzları ve bedelli sermaye artırımları"nın tutarı 7 milyar dolar civarında. Yani cari kurla yaklaşık 130 milyar TL'lik bir işlem için Taşkesenlioğlu'nun kapısı çalınmış. 


BEDELLİ ARTIRIMI İÇİN PARA VERMEK NİYE?

Peki, halka açık bir şirketin yasal hakkı olan ve onaya tabi olmayan sadece bildirimi gereken bir hakkını kullanabilmesi için birilerine para vermesi gerekir mi? Aslında buna gerek yok çünkü, SPK'nın böyle bir şeye izin veriyorum ya da vermiyorum diyecek bir yetkisi yok. 

2012'de yürürlüğe giren 6362 sayısı Sermaye Piyasası Kanunu'na göre SPK'nın yasal prosedürü tamamlayan tüm başvuruları başka bir gerekçe aramadan onaylaması gerekiyor. 

Konuştuğum bazı SPK kaynakları, son yıllarda Kurul'un uygulamalarında 90'lara dönük bir eğilimin çok bariz olarak ortaya çıktığını söylüyor. Yasal olarak başvuruyu onaylaması gerekenlerin farklı gerekçeler ileri sürerek, süreci uzatarak hatta bazen yazıyla değil ama telefonla kurumların aranarak "başvurunuzu geri çekin" dendiğini söylüyor. 
Bedelli sermaye artırımı yoluyla nakit ihtiyacını giderecek şirketin bu tür yıldırmalarla kaşı karşıya kaldığında geriye tek bir seçeneği kalıyor...