Beyaz Saray, 10. gününe giren ABD hükümet kapanması sürecinde binlerce federal çalışanı işten çıkarma tehdidini gerçeğe dönüştürdü. Sağlık ve İnsan Hizmetleri (HHS), İç Güvenlik (DHS) ve Ticaret bakanlıkları da dahil olmak üzere çeşitli kurumlarda işten çıkarmalar yapıldı. Bu büyük ölçekli personel azaltma kararı, devam eden ABD hükümet kapanması krizini derinleştirdi.
Beyaz Saray Bütçe Direktörü Russell Vought, Cuma günü sosyal medya hesabından federal hükümetin işten çıkarmalar için kullandığı terim olan “RIF’ler başladı” mesajını paylaştı. Beyaz Saray’dan üst düzey bir yetkili, kapanma nedeniyle binlerce kişinin işten çıkarıldığını belirtti ancak işten çıkarmaların kesin kapsamı hemen netleşmedi.
Yüzbinlerce federal çalışanı temsil eden sendikalar ise, toplu işten çıkarmaları derhal durdurması için Cuma günü bir yargıca başvurdu. San Francisco’daki federal yargıca yapılan acil talepte, Yönetim ve Bütçe Ofisi’nin yetkililere işten çıkarmaları gerçekleştirme emri vermesinin engellenmesi ve yargıcın 16 Ekim’de duruşma yapmadan önce kurumların işten çıkarma bildirimleri yayımlamasının önlenmesi istendi.
HHS sözcüsü Andrew Nixon ve DHS sözcüsü Tricia McLaughlin, kendi kurumlarından çalışanların işten çıkarmalardan etkilendiğini doğruladı. Ayrıca, bir ABD yetkilisine göre, Ticaret Bakanlığı çalışanları da işten çıkarılanlar arasındaydı.
ABD Hükümet kapanmasında Federal işten çıkarmalar tarihte bir ilk
Bu işten çıkarmalar, modern tarihteki ilk büyük ölçekli federal çalışan işten çıkarmaları olarak kayda geçti ve geçmişteki geçici kapanışlarda görülen geçici izinlerin ötesine geçti. Bu hamle, federal fonlar ve sağlık hizmetleri sübvansiyonları konusundaki Demokratlarla haftalardır süren çekişmeyi daha da kızıştırdı ve ABD hükümet kapanması gerilimini artırdı.
Senato Çoğunluk Lideri John Thune, işten çıkarmaların sorumluluğunu Demokratlara yüklemeye çalıştı. Thune, işten çıkarmalar açıklanmadan önce Cuma günü yaptığı açıklamada, “Beyaz Saray’ın 10 gündür hiçbir şey yapmaması, yeterli sayıda Senato Demokratının aklıselim davranıp doğru olanı yapıp hükümete fon sağlamasını umduğu için övgüyü hak ediyor,” dedi.
Washington’dan Demokrat Senatör Patty Murray ise, işten çıkarmaların seçmenlerin öncelikleriyle ve hatta başkanın ve Vought’un Capitol Hill’deki bazı müttefiklerinin öncelikleriyle uyumsuz olduğunu belirtti. Murray, Cuma günü, “Bir kez daha, Başkan Trump ve kendi deyimiyle ‘azrail’ Kongre’deki Cumhuriyetçilerin taleplerini görmezden gelip daha fazla toplu işten çıkarma kararı aldıklarında, Amerikan halkına daha fazla acı çektirmeyi seçiyorlar,” açıklamasını yaptı. Tüm bu gelişmeler ABD hükümet kapanması nedeniyle ortaya çıktı.
Yargı süreci ve toplu kıyım riski
İşten çıkarmalar, Adalet Bakanlığı’nın kapatma sırasında işçileri işten çıkarma planlarını detaylı olarak açıklayan bir rapor sunması için mahkeme tarafından belirlenen son tarihten yalnızca birkaç saat önce gerçekleşti. Federal işçi sendikalarının işten çıkarmaları engelleyen bir karar talebi üzerine 16 Ekim’de bir duruşma yapılması planlanıyor. ABD hükümet kapanması sürecinde sendikaların bu hukuki mücadelesi kritik önem taşıyor.
Sivil federal çalışanların üçte ikisinden fazlası, bu kapatma sırasında ya temel çalışanlar ya da daha uzun vadeli fon alan rollerle işlerine devam ederken, geri kalanlar evlerine gönderildi. Federal çalışanların büyük çoğunluğu maaşsız kaldı.
Demokratlar, Vought’un eylemlerinin güveni daha da aşındıracağı için kapatmanın sona erdirilmesi konusunda bir anlaşmaya varılmasını daha da zorlaştıracağı konusunda uyardılar. Kesintilerin ve işten çıkarmaların geri alınması, kapatmayı durdurmak için yapılacak herhangi bir anlaşmanın parçası olarak Demokratların talepleri haline gelecekti.
Federal küçülme çabaları ve siyasi riskler
Bu son hamle, Elon Musk’ın bu yılın başlarında Hükümet Verimliliği Departmanı aracılığıyla federal işgücünü azaltma çabalarını akıllara getirdi. Tesla Inc. CEO’su, gönüllü istifalar, emeklilikler ve deneme süresindeki çalışanların hedefli işten çıkarılması yoluyla federal işgücünü büyük ölçüde azalttı. Gönüllü ayrılmaların yaklaşık 150.000’i 1 Ekim’de yeni mali yılın başlamasıyla yürürlüğe girdi, ancak diğer bazı personel azaltımları mahkeme itirazları nedeniyle askıya alındı.
Cuma günü yapılan işten çıkarmalar, Trump’ın kendi önceliklerini temel hizmetler olarak değerlendirirken, kapatmayı Demokrat seçmenler için olabildiğince acı verici hale getirmek için yaptığı son çabayı işaret etti. ABD hükümet kapanması hamleleri bu siyasi stratejinin bir parçasıydı.
Bu ayın başlarında kapanmanın başlamasından birkaç saat sonra, Trump yönetimi New York City’deki 18 milyar dolarlık altyapı harcamalarını, Chicago ulaşımına ayrılan 2 milyar doları ve 16 eyaletteki yeşil enerji projelerine ayrılan 8 milyar doları askıya aldı. Bu eyaletlerin tümü geçen yılki başkanlık seçimlerinde Kamala Harris’e oy vermişti.
Beyaz Saray daha önce işten çıkarmaların siyasi riskler oluşturduğunu kabul etmişti. Trump, federal işgücünü kendi gündemine karşı çıktığını söylediği bürokratlarla dolu olarak sıkça eleştirdi. Bu taktik, Trump’a MAGA tabanına sert konuşma şansı verdi. Ancak bu durum, Cumhuriyetçilerin ABD hükümet kapanması sonuçlarından Demokratları sorumlu tutma imkanını da azalttı. Capitol Hill’de, iki partili görüşmeler aralıklı olarak devam etti. Kapanmanın uzaması ve ABD hükümet kapanması sonuçlarının ağırlaşması, siyasi baskıyı artırdı.
