Çin Salı günü, ABD’nin Çin mallarına yönelik yeni vergilerine hızlı bir yanıt olarak ABD ithalatına gümrük vergisi getirdi ve Başkan Donald Trump‘ın yasadışı uyuşturucu akışını durdurmadığı için Çin’i cezalandırmaya çalıştığı sırada dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ticaret savaşını yeniledi.
Trump’ın Çin’den ABD’ye ithal edilen tüm ürünlere getirdiği %10’luk ek gümrük vergisi Salı günü yürürlüğe girdi.
Birkaç dakika içinde Çin Maliye Bakanlığı, ABD kömürü ve LNG için %15, ham petrol, tarım ekipmanları ve bazı otomobiller için %10 vergi uygulayacağını açıkladı. Bakanlık, ABD ihracatına yönelik yeni tarifelerin 10 Şubat’ta başlayacağını söyledi.
Çin ayrıca Alphabet Inc’s Google hakkında tekelcilik karşıtı bir soruşturma başlattığını ve Calvin Klein gibi markaların holding şirketi PVH Corp ile ABD’li biyoteknoloji şirketi Illumina’yı “güvenilmez kuruluşlar listesine” dahil ettiğini açıkladı.
Ayrıca Çin Ticaret Bakanlığı ve Gümrük İdaresi “ulusal güvenlik çıkarlarını korumak” amacıyla tungsten, tellür, rutenyum, molibden ve rutenyumla ilgili ürünlere ihracat kontrolü getirdiğini açıkladı. Çin, temiz enerjiye geçiş için kritik öneme sahip olan bu tür nadir toprak elementlerinin dünyadaki arzının büyük bir kısmını kontrol ediyor.
Trump Pazartesi günü Meksika ve Kanada’ya yönelik %25 gümrük vergisi tehdidini son anda askıya aldı ve iki komşu ülkeyle sınır ve suç uygulamalarında taviz karşılığında 30 günlük bir duraklamayı kabul etti.
Ancak Çin için böyle bir erteleme söz konusu değil ve bir Beyaz Saray sözcüsü Trump’ın hafta sonuna kadar Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile görüşmeyeceğini söyledi.
Çin daha önce de karşılaştı
2018’deki ilk döneminde Trump, ABD’nin devasa ticaret fazlası nedeniyle Çin’le iki yıl süren acımasız bir ticaret savaşı başlatmış, yüz milyarlarca dolar değerindeki mala uygulanan kısasa kısas gümrük vergileri küresel tedarik zincirlerini altüst etmiş ve dünya ekonomisine zarar vermişti.
Bu ticaret savaşını sona erdirmek için Çin 2020 yılında ABD mallarına yılda 200 milyar dolar daha fazla harcama yapmayı kabul etti ancak plan COVID salgını nedeniyle raydan çıktı ve geçen ay açıklanan Çin gümrük verilerine göre yıllık ticaret açığı 361 milyar dolara çıktı.
Oxford Economics, Çin’in ekonomik büyüme tahminini düşürürken yayınladığı bir notta, “Ticaret savaşı henüz erken aşamalarda, bu nedenle daha fazla gümrük vergisi olasılığı yüksek” dedi.
Trump, Pekin’in ABD’ye ölümcül bir opioid olan fentanil akışını durdurmaması halinde Çin’e yönelik gümrük vergilerini daha da arttırabileceği uyarısında bulundu.
Pazartesi günü yaptığı açıklamada “Çin umarım bize fentanil göndermeyi durdurur ve eğer durdurmazlarsa gümrük vergileri önemli ölçüde artacak” dedi.
Çin, fentanili Amerika’nın sorunu olarak nitelendirdi ve Dünya Ticaret Örgütü’nde tarifelere itiraz edeceğini ve başka karşı önlemler alacağını söyledi, ancak görüşmeler için kapıyı da açık bıraktı.
Hong Kong’daki hisse senetleri Çin’in misillemesinin ardından kazançlarını azalttı.
Hong Kong’daki Natixis’te kıdemli ekonomist olan Gary Ng “Kanada ve Meksika’nın aksine, ABD ve Çin’in Trump’ın ekonomik ve siyasi olarak talep ettikleri üzerinde anlaşması açıkça daha zor. Hızlı bir anlaşmaya ilişkin önceki piyasa iyimserliği hala belirsiz görünüyor” dedi ve ekledi:
“İki ülke bazı konularda anlaşabilse bile, tarifelerin tekrarlanan bir araç olarak kullanıldığını görmek mümkün ve bu da bu yıl piyasalarda önemli bir dalgalanma kaynağı olabilir.”
Komşuluk anlaşmaları
Kanada ve Meksika’ya yönelik ağır gümrük vergilerini önlemeye yönelik anlaşmaların ardından Ottawa ve Mexico City’nin yanı sıra küresel finans piyasalarında da rahatlama yaşandı.
Hem Kanada Başbakanı Justin Trudeau hem de Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, Trump’ın göç ve uyuşturucu kaçakçılığını önleme talebine karşılık olarak sınır uygulama çabalarını destekleme konusunda anlaştıklarını söyledi. Böylece Salı günü yürürlüğe girecek olan %25 gümrük vergisi 30 gün süreyle askıya alınmış olacak.
Kanada, ABD ile olan sınırı boyunca yeni teknoloji ve personel konuşlandırmayı ve organize suç, fentanil kaçakçılığı ve kara para aklama ile mücadele için işbirliği çabaları başlatmayı kabul etti.
Meksika yasadışı göç ve uyuşturucu akışını durdurmak için kuzey sınırını 10,000 Ulusal Muhafız ile takviye etmeyi kabul etti.
Sheinbaum, ABD’nin ayrıca Meksika’ya yüksek güçlü silah kaçakçılığını önleme taahhüdünde bulunduğunu söyledi.
“Başkan olarak TÜM Amerikalıların güvenliğini sağlamak benim sorumluluğumdur ve ben de tam olarak bunu yapıyorum. Bu ilk sonuçtan çok memnunum,” dedi Trump sosyal medya üzerinden.
Tedarik zincirlerinin kesintiye uğramasından korkan Kanadalı endüstri grupları da bu duraklamayı memnuniyetle karşıladı.
Kanadalı kanola üreticilerinden oluşan bir ticaret grubunun başkanı olan Chris Davison, “Bu çok cesaret verici bir haber” dedi ve ekledi: “Her iki ülkeye de fayda sağlayan son derece entegre bir endüstrimiz var.”
Trump Pazar günü 27 ülkeli Avrupa Birliği’nin bir sonraki hedefi olacağını öne sürdü ancak ne zaman olacağını söylemedi.
Pazartesi günü Brüksel’de gayrı resmi bir zirve düzenleyen AB liderleri, ABD’nin gümrük vergileri uygulaması halinde Avrupa’nın karşılık vermeye hazır olduğunu söyledi ancak aynı zamanda akıl ve müzakere çağrısında bulundu. ABD, AB’nin en büyük ticaret ve yatırım ortağı konumunda.
Trump, 2020’de AB’den ayrılacak olan İngiltere’nin gümrük vergilerinden muaf tutulabileceğini ima etti.
Trump hafta sonu yaptığı açıklamada gümrük vergilerinin ABD’li tüketiciler için kısa vadede bazı sıkıntılara yol açabileceğini kabul etmekle birlikte göç ve uyuşturucu kaçakçılığını engellemek ve yerli sanayiyi teşvik etmek için gerekli olduğunu söyledi.
ING analistleri, tarifelerin başlangıçta planlandığı gibi tüm ABD ithalatının neredeyse yarısını kapsayacağını ve ABD’nin açığı kapatmak için kendi üretim üretimini iki katından fazla artırmasını gerektireceğini ve bunun yakın vadede mümkün olmadığını yazdı.
Diğer analistler ise gümrük vergilerinin Kanada ve Meksika’yı resesyona sürükleyebileceğini ve ülke içinde “stagflasyonu” -yüksek enflasyon, durgun büyüme ve yüksek işsizlik- tetikleyebileceğini söyledi.
