ABD’nin Çin’den ithal edilen mallara uyguladığı %10’luk gümrük vergisi Salı günü yürürlüğe girerek, Başkan Donald Trump‘ın yasadışı uyuşturucu akışını durdurmadığı için Çin’i cezalandırmasıyla dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında yeni bir ticaret savaşı riskini doğurdu.
Trump Pazartesi günü Meksika ve Kanada’ya yönelik %25 gümrük vergisi tehdidini son anda askıya aldı ve iki komşu ülkeyle sınır ve suç yaptırımları konusunda taviz karşılığında 30 günlük bir duraklamayı kabul etti.
Ancak Çin için böyle bir erteleme söz konusu olmadı ve yeni vergiler Salı günü yürürlüğe girdi.
Bir Beyaz Saray sözcüsü Trump’ın Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile hafta sonuna kadar görüşmeyeceğini söyledi.
2018’deki ilk döneminde Trump, ABD’nin devasa ticaret fazlası nedeniyle Çin ile iki yıl süren acımasız bir ticaret savaşı başlatmış, yüz milyarlarca dolar değerindeki mala uygulanan kısasa kısas gümrük vergileri küresel tedarik zincirlerini altüst etmiş ve dünya ekonomisine zarar vermişti.
Bu ticaret savaşını sona erdirmek için Çin 2020’de ABD mallarına yılda 200 milyar dolar daha fazla harcama yapmayı kabul etti ancak plan COVID salgını nedeniyle raydan çıktı ve Çin’in geçen ay açıkladığı gümrük verilerine göre yıllık ticaret açığı 361 milyar dolara çıktı.
Oxford Economics, Çin’in ekonomik büyüme tahminini düşürürken yayınladığı bir notta, “Ticaret savaşı henüz erken aşamalarda, bu nedenle daha fazla gümrük vergisi olasılığı yüksek” dedi.
Trump, Pekin’in ABD’ye ölümcül bir opioid olan fentanil akışını durdurmaması halinde Çin’e yönelik gümrük vergilerini daha da arttırabileceği uyarısında bulundu.
Pazartesi günü yaptığı açıklamada “Çin umarım bize fentanil göndermeyi durdurur ve eğer durdurmazlarsa gümrük vergileri önemli ölçüde artacak” dedi.
Çin, fentanili Amerika’nın sorunu olarak nitelendirdi ve Dünya Ticaret Örgütü’nde tarifelere itiraz edeceğini ve başka karşı önlemler alacağını söyledi, ancak görüşmeler için kapıyı da açık bıraktı.
Komşuluk anlaşmaları
Kanada ve Meksika’ya yönelik ağır gümrük vergilerini önlemeye yönelik anlaşmaların ardından Ottawa ve Mexico City’nin yanı sıra küresel finans piyasalarında da rahatlama yaşandı.
Hem Kanada Başbakanı Justin Trudeau hem de Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, Trump’ın göç ve uyuşturucu kaçakçılığını önleme talebine karşılık olarak sınır uygulama çabalarını destekleme konusunda anlaştıklarını söyledi. Böylece Salı günü yürürlüğe girecek olan %25 gümrük vergisi 30 gün süreyle askıya alınmış olacak.
Kanada, ABD sınırına yeni teknoloji ve personel konuşlandırmayı ve organize suç, fentanil kaçakçılığı ve kara para aklama ile mücadele için işbirliği çabaları başlatmayı kabul etti.
Meksika yasadışı göç ve uyuşturucu akışını durdurmak için kuzey sınırını 10,000 Ulusal Muhafız ile takviye edecek.
Sheinbaum, ABD’nin ayrıca Meksika’ya yüksek güçlü silah kaçakçılığını önleme taahhüdünde bulunduğunu söyledi.
Trump sosyal medya üzerinden “Başkan olarak TÜM Amerikalıların güvenliğini sağlamak benim sorumluluğumdur ve ben de tam olarak bunu yapıyorum. Bu ilk sonuçtan çok memnunum” dedi.
Her iki liderle de telefonda görüşen Trump, 1990’larda imzalanan önemli bir serbest ticaret anlaşmasından bu yana ekonomileri ABD ile sıkı bir şekilde iç içe geçmiş olan ABD’nin en büyük iki ticaret ortağıyla önümüzdeki ay boyunca ekonomik anlaşmalar müzakere etmeye çalışacağını söyledi.
Trump’ın kararındaki bu son değişiklik, Kanada dolarının yirmi yıldan uzun bir sürenin en düşük seviyesine geriledikten sonra yükselmesine neden oldu. Haber aynı zamanda Wall Street’te bir gün boyunca yaşanan kayıpların ardından ABD hisse senedi endeks vadeli işlemlerinin yükselmesine ve petrol fiyatlarının düşmesine neden oldu.
Tedarik zincirlerinin kesintiye uğramasından korkan endüstri grupları duraklamayı memnuniyetle karşıladı.
Kanadalı kanola üreticilerinden oluşan bir ticaret grubunun başkanı olan Chris Davison, “Bu çok cesaret verici bir haber. Her iki ülkeye de fayda sağlayan son derece entegre bir endüstrimiz var.” dedi.
Trump Pazar günü 27 ülkeli Avrupa Birliği’nin bir sonraki hedefi olacağını öne sürdü ancak ne zaman olacağını söylemedi.
Pazartesi günü Brüksel’de gayrı resmi bir zirve düzenleyen AB liderleri, ABD’nin gümrük vergisi uygulaması halinde Avrupa’nın karşılık vermeye hazır olduğunu söyledi ancak aynı zamanda akıl ve müzakere çağrısında bulundu. ABD, AB’nin en büyük ticaret ve yatırım ortağı konumunda.
Trump, 2020’de AB’den ayrılan İngiltere’nin gümrük vergilerinden muaf tutulabileceğini ima etti.
Trump hafta sonu yaptığı açıklamada gümrük vergilerinin ABD’li tüketiciler için kısa vadede bazı sıkıntılara yol açabileceğini kabul etmekle birlikte göç ve uyuşturucu kaçakçılığını engellemek ve yerli sanayiyi teşvik etmek için gerekli olduğunu söyledi.
ING analistleri, tarifelerin başlangıçta planlandığı gibi tüm ABD ithalatının neredeyse yarısını kapsayacağını ve ABD’nin açığı kapatmak için kendi üretim üretimini iki katından fazla artırmasını gerektireceğini ve bunun yakın vadede mümkün olmadığını yazdı.
Diğer analistler ise gümrük vergilerinin Kanada ve Meksika’yı resesyona sürükleyebileceğini ve ülke içinde “stagflasyonu” -yüksek enflasyon, durgun büyüme ve yüksek işsizlik- tetikleyebileceğini söyledi.
