Amerika'nın yeni sanayi politikası kükreyen bir başlangıç yaptı. Sübvansiyonların cazibesine kapılan şirketler, yarı iletken fabrikalarına ve elektrikli araç fabrikalarına daha önce hiç olmadığı kadar para akıtıyor. Üretim tesislerine yapılan yatırımların rekor seviyeye ulaşmasıyla, Başkan Joe Biden'ın geleceğin yine "Amerikan malı" olacağı iddiası bir zamanlar olduğundan daha inandırıcı görünüyor.

Ancak süreçteki bir sonraki adım daha az kesin. Amerika fabrikalar inşa ediyor ama onları çalıştıracak işçi bulabilecek mi? İşsizlik oranının son beş yılın en düşük seviyesine yaklaşmasıyla birlikte, şirketler zaten personel bulmakta zorlanıyor. Çok sayıda yeni fabrika faaliyete geçtikçe, açıklar daha da büyüyecek.

Economist'in haberine göre yarı iletken sektörü, Amerika'da üretimin yeniden canlanması için en önemli test örneği. Geçtiğimiz birkaç on yıl içinde bilgisayar çipi üreticileri büyük ölçüde Amerika'yı terk etti. Ülkede hala birinci sınıf yarı iletken araştırmacıları ve tasarımcıları var, ancak silikon gofretleri büyük ölçekte elektronik devrelere dönüştüren işgücünden mahrum bırakıldı. Bu gidişatı tersine çevirme umuduyla geçen yıl Kongre tarafından kabul edilen Çip Yasası, Amerikan hükümetinin önümüzdeki yarım on yıl boyunca 50 milyar dolar dağıtmasını sağlayacak.

Bir ticaret kuruluşu olan Yarı İletken Endüstrisi Birliği'nin temel tahminine göre 2030 yılına kadar Amerika'nın çip sektörü 67.000 teknisyen, bilgisayar bilimcisi ve mühendisi ile daha geniş ekonomi genelinde bu türden yaklaşık 1,4 milyon çalışan açığıyla karşı karşıya kalacak. Bunu Amerika'da her yıl mühendislik alanında lisans eğitimini tamamlayan yaklaşık 70.000 öğrenciyle karşılaştırdığınızda açığın boyutu ortaya çıkıyor. Kesin açık ne olursa olsun, bu fabrikaların tam kapasite ile çalışıp işgücü faturalarının kontrol altında tutulması ya da yüksek maliyetler ve düşük üretkenlik arasında sıkışıp kalması arasındaki farkı belirliyor.

Amerika'nın endüstriyel hırslarının merkezindeki tesislerden biri, sorunun erken bir görüntüsünü sunuyor. Dünyanın en büyük çip üreticisi olan Tayvanlı Yarı İletken Üretim Şirketi (TSMC) Arizona'daki iki fabrikaya 40 milyar dolar yatırım yaparak Amerika'nın büyük hacimli ultra küçük yarı iletkenler üretme kabiliyetini büyük ölçüde artırmayı planlıyor. Eğer başarılı olursa, bu Amerika'nın çip üretiminde en ileri noktadaki konumunu geri kazanabileceğini gösterecek.

Tsmc fabrikalarından ilkinin önümüzdeki yıl üretime başlaması planlanıyordu. Ancak Temmuz ayında, böylesine yüksek teknolojili bir tesiste ekipman kuracak uzmanlığa sahip yeterli sayıda işçi bulamadığı için lansman tarihinin 2025'e erteleneceğini duyurdu. Tsmc'nin Yönetim Kurulu Başkanı Mark Liu, şirketin Amerikalı personelini eğitmek üzere Tayvan'daki ana üssünden teknisyenler göndereceğini söyledi.

Bir mikroelektronik lobi grubu olan semi Foundation'dan Shari Liss, "Benim kabusum tüm bu altyapıya yatırım yapıp işgücünü oluşturamamak" diyor. Bu kadar çok kişinin onun endişesini paylaşması en azından yararlı bir teşvik oldu. Bir düşünce kuruluşu olan Brookings Enstitüsü'nün Ocak ayında yayınladığı bir raporda, Amerika'nın çip sektörüne yeterli sayıda işçi sağlamak için "büyük bir ulusal, eyalet ve yerel eylem dalgasına" ihtiyacı olduğu belirtildi. Bunun ana hatları şekillenmeye başladı. Bayan Liss, politikacıları, bürokratları, şirketleri, üniversiteleri ve öğrencileri bir araya getiren ortak bir çabadan söz ediyor.

Tsmc'nin yaşadığı sıkıntıların da gösterdiği gibi en acil boşluk inşaat sektöründe. Ticaret Bakanlığı, yarı iletken üretim tesislerine ya da fabrikalara yapılacak yatırımların ilk aşaması için yaklaşık 100.000 inşaatçıya ihtiyaç duyulabileceğini hesaplıyor. Hükümet böyle bir işgücünü yoktan var edemez. Ancak sübvansiyonları, şirketlerin inşaat işçilerini işe almak ve eğitmek için atacakları adımları açıklamalarına bağlı kıldı.

Ticaret Bakanlığı'ndan bir yetkili, hükümetin şirketlerin inşaat işgücü oluşturma konusunda işbirliği yapmasını istediğini söyledi. Yetkili, "Bir proje için eğitilen işçiler daha sonra inşa edilecek diğer fabrikalar için de faydalı olacaktır" diyor. Bu açıdan bakıldığında, tsmc'nin Tayvanlı eğitmenleri ithal etme planı bir hatadan ziyade, bilginin yerel işgücüne aktarılmasına yardımcı olan bir özellik.

Fabrikalar kurulduktan sonra, bir sonraki ihtiyaç onları çalıştıracak teknisyenler olacak. Aletlerin ve ürünlerin incelenmesi gibi görevlerden sorumlu olan teknisyenlerin geçmişte bir devlet üniversitesinde ya da meslek okulunda iki yıllık eğitim almaları gerekti. Ancak şirketler ve eğitimciler çok daha kısa kurslar denemeye başladı.

En dikkat çekici olanları, Arizona'daki Maricopa Corporate College ve Oregon'daki Portland Community College tarafından sunulan ve sadece on gün içinde teknisyen yetiştirmeyi vaat eden hızlı başlangıç programları. Amerikalı çip üreticisi Intel tarafından desteklenen Portland'daki kolej öğrencilere haftada 500 dolar burs verirken, Arizona'daki kolej de öğrencilerine tsmc ile mülakat garantisi veriyor. Yine de hiçbir şirket sadece on günlük eğitim almış adayları fabrikalarındaki milyonlarca dolarlık makinelerin yakınına bile yaklaştırmıyor.