Hindistan'ın basmati olmayan beyaz pirinç ihracatını yasaklaması, Rusya'nın tahıl gemilerini hedef almasının buğday ve mısır fiyatlarını yükseltmesi gibi küresel gıda enflasyonunun artacağı korkularını körükledi.

Hindistan Tüketici İşleri Bakanlığı Perşembe günü yaptığı açıklamada "fiyatı düşürmek ve iç piyasada bulunabilirliği sağlamak" için ihracatı yasaklayacağını söyledi. Bakanlığa göre Hindistan'da pirinç fiyatları geçtiğimiz yıl yüzde 11,5, geçtiğimiz ay ise yüzde 3 arttı ve bu artış Nisan ve Haziran ayları arasında ihracat hacmindeki yıllık yüzde 35'lik artışı yansıtıyor.

Hindistan, küresel ihracatın yaklaşık yüzde 40'ını gerçekleştirerek dünyanın en büyük pirinç ihracatçısı konumunda. Hindistan'ı yüzde 5 kırık pirinç fiyatlarının bu yıl yükseldiği ve Yeni Delhi'nin yasağını delmeyi uman ülkelerin maliyetlerini arttırdığı Tayland ve Vietnam takip ediyor. Analistler, dünya çapında milyarlarca insan için temel gıda maddesi olan tahılın fiyatlarındaki artışın küresel gıda enflasyonunu tetikleyebileceğini belirtiyor.

Eylül ayında Hindistan öğütülmemiş beyaz pirinç, kabuğu soyulmuş kahverengi pirinç, yarı öğütülmüş pirinç ve tamamen öğütülmüş pirinç ihracatına %20 vergi uygulamıştı. Son yasakta olduğu gibi bu vergi de Hindistan'ın en bilinen tahıl çeşidi olan basmati'yi kapsamıyordu.

Hindistan son haftalarda, şiddetli muson yağmurlarının mahsullere zarar vermesi ve ulaşımı aksatarak domates ve diğer temel gıda maddelerinin fiyatlarını yükseltmesinin ardından artan gıda fiyatlarıyla mücadele ediyor.

Hindistan Uluslararası Ekonomik İlişkiler Araştırma Konseyi'nde profesör olan Ashok Gulati, "Özellikle 1 Temmuz itibariyle hükümetin pirinç stoklarının tampon stok normunun üç katı olduğu göz önüne alındığında, bu ani bir tepki" dedi ve ekledi: "Stoklar söz konusu olduğunda son derece rahat bir konumdayız."

Gulati bu hamlenin küresel pirinç fiyatlarını yükselteceğini ve özellikle Afrika'daki ülkeleri vuracağını söyledi. Ancak yasağın duyurulmasında, "gıda güvenliği ihtiyaçlarını karşılamak için ve hükümetlerinin talebi üzerine" Hindistan hükümetinin iznine başvuran ülkelere ihracata hala izin verilebileceğinin belirtildiğini kaydetti.

Emtia araştırma grubu Mintec'in tahıl analisti Zanna Aleksahhina, "Hindistan'ın pirinç üretimi için çok önemli bir ülke olduğu düşünüldüğünde bu [ihracat yasağı] çok büyük bir mesele," dedi ve şöyle devam etti: "Gıda enflasyonunun zirve yaptığını görmeyi umuyordum, ancak durumun böyle olmayabileceğinden endişe ediyorum."

Aleksahhina, küresel pirinç stoklarının yıl sonuna kadar yaklaşık 170 milyon ton ile son altı yılın en düşük seviyesine gerileyeceğinin tahmin edildiğini ve aşırı hava koşullarının önümüzdeki aylarda daha fazla hasara yol açmasının muhtemel olduğunu sözlerine ekledi.

Tarımsal ticaret şirketi ED&F Man'ın araştırma müdürü Kona Haque, Hindistan'ın basmati olmayan pirinç ihracatını yasaklamasının El Niño'nun etkisini gösterdiğini söyledi. Pirinç piyasasındaki sıkışıklığın buğday üzerinde zincirleme bir etkisi olabileceğini, çünkü "her ikisi de temel gıda maddesi olan bu ikisinin neredeyse birbirinin ikamesi olabileceğini" söyledi.

El Niño, sıcak su akıntılarının Güney Amerika'ya doğru yağış taşıması ve Avustralya ve Asya'da daha kuru koşullar yaratması nedeniyle Pasifik Okyanusu'nda gelişen bir hava modelini ifade eder.

Hindistan'ın yasağı, Rusya'nın Ukrayna tahıl silolarını bombalamaya başladığı ve geçtiğimiz 11 ay boyunca 30 milyon tondan fazla Ukrayna tahılının ve yemeklik yağının dünyaya ihraç edilmesine izin veren Karadeniz Tahıl Girişimi'nden çekildiği hafta geldi. Buğday fiyatları son beş günde yüzde 11 arttı. Mısır neredeyse yüzde 9 oranında arttı.

Rusya dünya buğday ihracatının yaklaşık beşte birini gerçekleştirirken, savaştan önce Ukrayna yaklaşık onda birini gerçekleştiriyordu.

BM Dünya Gıda Programı baş ekonomisti Arif Husain, "Ülkeler, özellikle de yoksul ülkeler, zaten can yakıcı gıda enflasyonu ile uğraşıyor. Özellikle gıda ithalatına bağımlı olduğunuzda ve borç yükünüz ağır olduğunda, para biriminiz değer kaybediyor ve faiz oranları yükseliyor. Eğer gıda ya da gübre ithal eden yoksul bir ülkeyseniz, başınız belada demektir."

Husain, Dünya Ticaret Örgütü'nün geçen yıl Dünya Gıda Programı'nı ihracat yasaklarından muaf tuttuğunu da sözlerine ekledi. Husain "Eğer Hindistan'dan pirinç almak isteseydik, bunu yine de yapabilirdik." dedi.