Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, “Konut kiraları bakımından 1 Temmuz 2023 yılına kadar yenilenecek kira sözleşmelerinde bir önceki seneki kiranın yüzde 25'ini geçmeyecek şekilde bir artış yapılması imkânı getiriliyor” açıklamasında bulundu.

İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizamettin Aşa ve emlak değerleme uzmanı Dr. Ahmet Büyükduman, Bozdağ’ın açıklamalarını sozcu.com.tr’ye değerlendirdi.

Kiracıların beklediği bir haber olduğunu belirten Aşa, “Haksızlık oluyordu. Biz bunu geçici bir teklif olarak sunmuştuk. Neticede kanun ‘TÜFE’ diyor artış oranına. Mal sahiplerinin beklentisi daha fazlaydı. Çünkü şu an yüzde 100’den aşağı zam talep eden mal sahibi yok piyasada. 5-6 ay geçince ara zam bile talep ediyorlar. Onlar için çok iyi bir haber değil bu. Vatandaşların bu yüksek kiraları kaldırması mümkün değildi. Çok ciddi sosyal olaylara sebep olabilecek şeylerdi. Önlem alınması iyi, mal sahipleri için de gelir kaybı olacak çünkü. Neticede onlar da eskiden markete gidip aldığı 100 liralık ürünü şu an 300 liraya alıyorlar. Onlar için sıkıntılı dönem. Kiracılar için bir çözüm ama mal sahipleri mutsuz. Çatışmalar devam eder” ifadelerini kullandı.

Eski kiracılar için kira artışlarının mayısta yüzde 39 olan ortalama enflasyon ile sınırlı olduğunu, bugün açıklanan ve yüzde 25’lik artış tavanı öngören yeni düzenlemeyle bir adım daha ileri gidilerek ortalama enflasyonun altında bir oran belirlendiğini belirten Dr. Büyükduman, mevcut evinde kiracı olarak 5 yılı doldurmayanların korumaya alındığını söyledi.

5 yıl sonunda ev sahiplerinin kira tespit davaları açabildiğini, 10 yıl sonunda ise gerekçe göstermeden kiracıyı çıkarabildiklerini hatırlatan Büyükduman, yeni kiraya çıkacakların ise bu düzenleme sonrasında daha da yüksek fiyatlarla karşılaşabileceği uyarısında bulundu.

Son dönemde ev sahiplerinin boş tarihli taahhütname alarak kira sözleşmeleri yaptığını, bugün açıklanan düzenlemeyle birlikte tüm ev sahiplerinin bu tür taahhütname alma yoluna gideceğini söyleyen Büyükduman, temmuz ayı başına kadar kiralık daire ilanlarının geri çekilebileceği ve kiralık konut arzında sorunun büyüyebileceği uyarısında bulundu.

Ev sahiplerinin söz konusu yüzde 25 sınırlamasının bittiği tarihe denk getirmek için kira sözleşmesini yapmayı temmuz ayına erteleyebileceğini belirten Büyükduman, bu düzenleme sonrası kiralık ilanların azalacağını, satılık ilanların ise artacağı ve bunun da satılık konut fiyat artış hızını azaltabileceği tahmininde bulundu.

Yatırım amaçlı konut satın alanların bu durumda altın ya da dövize yönelebileceklerini belirten Büyükduman, haziran ayının geri kalan 22 gününde kiralık konut bulmanın zorlaşabileceği uyarısında bulundu.

Türkiye’de tahminen yaklaşık 7,5-8 milyon hanenin kira ödediğini, bunların da yaklaşık 1,5 milyonunun her yıl konut değiştirdiğini belirten Büyükduman, yeni kiraların bu düzenleme sonrası daha da artabileceğini öne sürdü.

Türkiye’de yaklaşık 3,5 milyon hanenin de kira geliri olduğunu, bunların yaklaşık 2,5 milyonunun da tek konut sahibi olduğunu, özellikle bu kesimin emeklilerden oluştuğunu aktaran Büyükduman, bu kesimin yüzde 100’e yaklaşan enflasyon karşısında reel gelir kaybına uğrayacağını söyledi.

Kira artış oranı normal şartlarda 12 aylık tüketici enflasyonun ortalamasına göre belirleniyordu. Ancak enflasyonun gitgide yükselmesi nedeniyle kiracılar da yüksek zamlarla karşı karşıya kalmıştı.

Mayıs'ta yıllık tüketici enflasyonu yüzde 73,50 ile 1998 yılı Ekim ayından bu yana en yüksek seviyeye çıkmıştı. Buna göre Haziran ayında yeni kira sözleşmesi yapacak vatandaşlar için zam oranı yüzde 39,33 olmuştu.

Son dönemde yaşanan fahiş kira artışları nedeniyle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum başkanlığında üç bakanlığın temsilcileri mayıs sonunda toplantı gerçekleştirmiş ve yeni bir düzenleme üzerinde çalıştıklarını açıklamışlardı

TÜİK'e göre son bir yılda kira artış oranı yüzde 20 olmuştu.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Kiralık Konut Piyasası Görünümü raporuna göre ise Türkiye genelinde nisan ayında yıllık ortalama kiralık konut metrekare fiyatındaki artış oranı yüzde 182,7 olarak kaydedildi, ortalama kiralık konut metrekare fiyatı 48,5 TL'ye yükseldi.

Kira fiyatlarının hızlı bir şekilde arttığı ülkelerde kira artış hızının sınırlandırılması kullanılan bir yöntem.

İspanya’da Katalonya Özerk Bölgesi’nin parlamentosunda Eylül 2020’de hayata geçirilen düzenlemede kiralara düzenleme getirmiş kira artışlarının da önceki 5 yıldaki artış seviyesini geçmemesi kararlaştırılmıştı.

Çin Şehircilik Bakanlığı da geçtiğimiz yıl yaptığı düzenlemeyle yıllık kira artışının yüzde 5 ile sınırlandırıldığını açıklamıştı.

Almanya'nın Berlin eyaletinde ise 2020 yılında eyalet meclisi tarafından kira artışının 2025 yılına kadar dondurulması kararlaştırılmış ancak düzenleme Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmişti.