Dünyanın en büyük nakliye şirketlerinin birer birer rotalarını Kızıldeniz'den uzaklaştırması, küresel tedarik zincirlerinde ciddi aksamalara yol açabilir.

Yemen'deki isyancı Husilerin son haftalarda ticari gemilere yönelik saldırıları birçok firmanın rota değişikliği yapmasına neden oldu.

İran destekli Husiler, Hamas'a desteğini açıkladı ve İsrail'e giden gemileri hedef aldığını duyurdu.

Bu noktaya nasıl gelindi?

Husiler, İsrail-Hamas savaşının başladığı 7 Ekim'den bu yana bölgedeki saldırılarını artırdı.

Husiler, son dönemde 32 kilometre genişliğindeki Babülmendep Boğazı'ndan geçen gemileri hedef almaya başladı. 

Grup mal taşıyan yabancılara ait gemilere karşı insansız hava araçları ve roketler kullanıyor.

Gemiler, Mısır'ın Süveyş Kanalı'na ulaşmak için bu rotayı kullanıyor.

Ancak mevcut saldırılar ve saldırı tehdidi nedeniyle, Evergreen Line ve Maersk gibi, dünyanın en büyük denizcilik şirketlerinden bazıları, konteyner gemilerinin rotasını Ümit Burnu'na yönlendireceklerini duyurdu.

İngiliz petrol devi BP de son saldırıların ardından Kızıldeniz üzerinden yapılan tüm petrol sevkiyatını durdurduğunu açıkladı.

Değişen rotalar nakliye süresini en az 10 gün artıracak ve şirketlere milyonlarca dolara mal olacak. 

Bu rota neden önemli?

Süveyş Kanalı'ndan Hint Okyanusu'na giden veya Hint Okyanusu'ndan buraya gelen her geminin Babülmendep Boğazı'ndan ve Kızıldeniz’den geçmesi gerekiyor.

Süveyş Kanalı, Asya ile Avrupa arasındaki en hızlı deniz yolu. Bu rota özellikle petrol ve sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) taşınmasında önem taşıyor.

Deniz taşımacılık sektöründe uzman analiz şirketi Vortexa'ya göre, 2023'ün ilk yarısında Süveyş Kanalı'ndan günde yaklaşık dokuz milyon varil petrol nakledildi.

S&P Global Market Intelligence'den uzmanlar, Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'ya ithal edilen malların yaklaşık %15'inin Asya ve Körfez üzerinden deniz yoluyla gönderildiğine işaret ediyor.

Rafine petrolün %21,5’i ve ham petrolün %13’ü de buna dahil.

Ancak mesele sadece petrol değil. Konteyner gemileri, mağazalarda satılan her türlü tüketim ürününü bu rotadan taşıyor. 

Tüketiciler üzerindeki etkisi

Bu saldırılar nedeniyle tedarik zincirlerinin etkilenmesi kaçınılmaz.

S&P Global Market Intelligence'ın tedarik zinciri araştırma bölümü başkanı Chris Rogers'a göre en büyük etkiyi “tüketim malları sektörü” hissedecek.

Güney Afrika’daki Ümit Burnu güzergahının rotaya yaklaşık 3.500 deniz mili ek getirmesi nedeniyle konteyner gemisi yolculukları en az 10 gün daha uzun sürebilir, ürünlerin mağazalara ulaşmasında gecikmeler beklenebilir.

Ekstra mesafe aynı zamanda şirketlere ek maliyet olarak da yansıyacak.

Geçtiğimiz hafta nakliye maliyeti %4 arttı ve bu maliyetler işletmeler tarafından müşterilere yansıtılabilir.

Ancak oranlar hâlâ geçen yıla göre daha düşük ve pandemi kısıtlamalarının hafifletilmesiyle talep patlaması görülen 2021’deki nakliye fiyatlarının da çok altında.

Petrol fiyatları artabilir

Zorunlu rota değişiminin petrol fiyatlarını artırabileceğinden de korkuluyor.

Şu anda petrol fiyatındaki değişiklikler asgari düzeyde. Pazartesi günü %1 artan fiyatlar Salı günü çok az değişti ve Brent ham petrolü varil başına yaklaşık 78 dolardan işlem gördü.

Bu pompalara daha yüksek fiyat olarak yansıyabilir ve enflasyona da etki edebilir.

S&P Global Market Intelligence'tan Rogers, demiryoluyla taşınmanın önünde Rusya engeli olduğunu, “Körfez’den İsrail’e kamyonla taşımanın ise nakliye hacminin yalnızca %3'ünü karşılayabileceğini" değerlendiriyor.

Denizcilik gazetesi Lloyd's List'in genel yayın yönetmeni Richard Meade, tankerlerin rotalarını değiştirmeye devam edip etmeyeceklerinin önemli olduğunu belirterek, "Bu, küresel tedarik zinciri üzerinde ciddi etkileri olabilecek çok daha hassas dengeli bir piyasa" dedi. 

Çözüm ne olabilir?

Saldırılar, ABD'nin Kızıldeniz rotasındaki gemileri korumak için uluslararası bir deniz operasyonu başlatmasına yol açtı. Ve bu operasyona İngiltere, Kanada, Fransa, Bahreyn, Norveç ve İspanya gibi ülkelerin donanmaları da katıldı.

ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Salı günü 40'tan fazla ülkenin bakanlarıyla sanal bir toplantı düzenledi ve daha fazla ülkeyi bölgede gemi taşımacılığını güven altında tutma çabalarına katkıda bulunmaya çağırdı.

Ancak bazı nakliye şirketleri artırılan güvenliğe rağmen rotayı hemen tekrar kullanmaya başlama konusunda isteksiz.