Arjantin'in dağlık kuzey bölgesinde, faaliyete geçmek üzere olan güçlü bir lityum projesi hattı, önümüzdeki iki yıl içinde elektrikli araç akülerinin temel metali olan lityum üretiminin üç katına çıkmasını sağlayabilecek bir üretim dalgasının kilidini açacak gibi görünüyor.

Dünyanın en büyük dördüncü gümüşi beyaz metal üreticisi "lityum üçgeni" olarak adlandırılan bölgede yer alıyor ve bölgede kaynak milliyetçiliği dalgası yayılırken bile bölgesel ve pazar odaklı bir modelle Kanadalı ve Çinli madencilik firmalarından yatırım çekiyor.

Bölgenin en büyük lityum üreticisi olan komşu Şili, geçen hafta devlet öncülüğünde bir kamu-özel sektör modeli planlarını açıklayarak yatırımcıları ürküttü. Bolivya, büyük ölçüde kullanılmayan devasa kaynakları üzerinde uzun süredir sıkı bir kontrol sağlarken, Meksika geçen yıl lityum yataklarını kamulaştırdı.

Arjantin'de devlet enerji şirketi YPF geçen yıl lityum aramaya başlamasına rağmen, sektör büyük ölçüde özel girişim ve hükümetin ekonomik çalkantıların ortasında nadir bir parlak nokta olan madencilik yoluyla daha fazla ihracat doları getirmeye çalışması nedeniyle yeni projelerin düzenli olarak onaylanmasıyla yönlendirildi.

Arjantin Maden İşletmeleri Odası Başkanı Franco Mignacco, "Arjantin son 10 yıldır projelere imtiyazlar verdi" dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü: "Bu nedenle bugün bu düzeyde lityum yatırımı, gelişimi ve büyüme şansına sahibiz."

Mignacco, Arjantin'in şu anda 40.000 ton olan lityum karbonat üretiminin 2024-2025 yılları arasında üç katına çıkarak 120.000 tona ulaşabileceğini ve böylece Çin'i geçerek şu anda yılda yaklaşık 180.000 ton üreten Şili'ye yaklaşabileceğini tahmin ediyor.

Bu da şu anda üretimde olan iki projeye ek olarak devreye girecek yeni projelerden kaynaklanacak. Mignacco, ülkede yapım aşamasında olan altı lityum projesi ve ileri keşif veya fizibilite aşamasında olan 15 proje olduğunu söyledi.

Bu durum, sektörün yerleşik oyuncular SQM ve Albemarle tarafından domine edildiği ve çok az yeni projenin devam ettiği Şili ile tezat oluşturuyor. Bolivya'da hükümet kısa süre önce Çinli bir konsorsiyumun yeni bir projesine onay verdi.

Arjantin'in üretim artışı sadece iki üretim operasyonunun genişlemesinden kaynaklanacak ve her ikisinin de önümüzdeki yıllarda üretimi ikiye katlayarak 42.500 tona çıkarması bekleniyor.

Bunlara Çinli Ganfeng Lithium Co ve Kanadalı Lithium Americas Corp'a ait olan ve 2023'ün ikinci yarısında 40.000 ton lityum karbonat kapasitesiyle üretime başlaması planlanan Cauchari-Olaroz projesi de katılacak.

Mineral zengini ülkeler

Arjantin, Bolivya ve Şili birlikte yüksek rakımlı And düzlüklerindeki dünya mineral kaynaklarının yarısının üzerinde oturuyor. Ancak bunu geliştirmeye yönelik stratejiler farklılaşıyor.

Wilson Center Latin Amerika Programı Direktörü Benjamin Gedan, "Arjantin'in lityum sektörü ademi merkeziyetçi ve piyasa yanlısı bir strateji sayesinde başarılı oldu" derken, Bolivya'nın lityum sektörünün ise "aşırı devlet kontrolü nedeniyle defalarca durduğunu" sözlerine ekledi.

Şili'nin, milliyetçi bir değişimle tüm yeni lityum projeleri üzerinde devlete çoğunluk kontrolü verecek, ancak yine de özel teşebbüse kilit bir rol verecek olan kamu-özel modeliyle "anlayışlı bir orta yol" bulmuş olabileceğini söyledi.

Kaynak milliyetçiliği dalgası, yetkililer arasında bölgede OPEC tarzı potansiyel bir lityum kartelinden bahsedilmesine yol açmıştı, ancak analistler farklı endüstri modelleri ve gelişmişlik düzeyleri göz önüne alındığında bunun gerçekçi olmadığını düşünüyor.

Bu arada Arjantin, yüksek enflasyon ve sermaye kontrollerinin işleri zorlaştırdığı ekonomik çalkantılar gibi zorluklarla karşı karşıya kalırken, ülke Ekim ayında siyasi belirsizlik yaratan genel seçimlere gidiyor.

Ancak lityum boru hattı, sektörün canlanmasını ve hatta rakiplerinin önüne geçmesini sağlayabilir. Komşusu Şili'yi geçmesi pek olası değil ama bazı analistler ülkede potansiyel görüyor.

ABCEB danışmanlık şirketinde analist olan Natacha Izquierdo, "Şili bugün Arjantin'den çok daha fazla lityum üretiyor ve ihraç ediyor ancak bugün burada sahip olduğumuz projeler meyve verirse, Arjantin onu geçebilir."