ABD Merkez Bankası'nın (Fed) banka kredi memurlarıyla yaptığı bir ankete göre, ABD'deki işletmeler ve hane halkları için kredi koşulları yılın ilk aylarında sıkılaşmaya devam etti, ancak sonuçlar, Mart ayında Silikon Vadisi Bankası'nın çöküşünden sonra bazılarının korktuğu uçurum benzeri kredi düşüşünden ziyade Fed'in parasal sıkılaştırmasının biriken etkisine işaret ediyor gibi görünüyor.

Fed'in üç aylık Kıdemli Kredi Yetkilisi Görüş Anketi (SLOOS), son banka iflaslarından bu yana bankacılık sektöründeki ilk duyarlılık ölçümlerinden biri olarak, bankaların net %46,0'ının orta ve büyük ölçekli işletmeler için önemli bir işletme kredisi kategorisi için kredi koşullarını sıkılaştırdığını gösterdi; Ocak ayındaki bir önceki anketteki %44,8'e kıyasla - mütevazı, kademeli bir değişiklik.

Küçük firmalar için koşullar biraz daha katı; bankaların net %46,7'si kredi koşullarının son anketteki %43,8'e kıyasla şimdi daha katı olduğunu belirtti.

Bankalar, her büyüklükteki firmanın üç ay öncesine kıyasla daha az kredi talebi gösterdiğini bildirdi.

Krediye erişim hikayenin sadece bir parçası olabilir; bankalar da kredi büyüklüklerini sınırladıklarını ve borçlanma maliyetini yükselttiklerini paylaştı.

Tüketici tarafında, bankalar kredi kartı, otomobil ve diğer hane halkı kredileri için, geçen yılın sonunda görülen ölçüde olmasa da, yine yumuşak talebin hüküm sürdüğünü söyledi. Bankalar, taksitli tüketici kredileri sağlama konusunda daha az istekli olduklarını ve örneğin otomobil kredilerinin boyutunu sınırlandırdıklarını belirtti.

JP Morgan Baş ABD Ekonomisti Michael Feroli, "Standartlardaki sıkılaşma muhtemelen bankacılık stresi göz önüne alındığında beklenen ölçüde şiddetli değildi" diye yazdı. Ancak talepteki düşüş, özellikle de bankaların yarısından fazlasının borç almak isteyen küçük firmalarda bir düşüş görmesi, "görünüm hakkında korkunç bir tablo çiziyor gibi görünüyor."

Sıkılaştırma aynı zamanda bankalar arasında zayıflayan ekonomik görünüm nedeniyle sermayeyi koruma ve yeterli likiditeyi sürdürme ihtiyacına ilişkin artan endişeleri de yansıtıyor. Fed, anket sonuçlarını açıklarken orta ölçekli bankaların özellikle gergin göründüğünü söyledi.

Açıklamada, "Bankalar, 2023'ün geri kalanında kredi standartlarını sıkılaştırmayı beklemelerine gerekçe olarak en sık kredi portföylerinin kredi kalitesinde ve müşterilerin teminat değerlerinde beklenen bozulmayı, risk toleransındaki azalmayı ve banka fonlama maliyetleri, banka likidite pozisyonu ve mevduat çıkışları ile ilgili endişeleri göstermiştir" denildi ve "Orta ölçekli bankalar likidite pozisyonları, mevduat çıkışları ve fonlama maliyetleri ile ilgili endişelerini en büyük bankalara kıyasla daha sık bildirmiştir." notu düşüldü.

Üç ayda bir yapılan kredi yetkilileri anketi, Mart ayı başında Silicon Valley Bank'ın iflas etmesi ve genel olarak bölgesel bankalar arasında devam eden stres potansiyeli nedeniyle özel bir önem kazandı.

Fed, Mart 2022'den bu yana enflasyonu kontrol altına almak için faiz oranlarını agresif bir şekilde yükseltiyor ve bunun işe yaramasının ana yolu, işletmeler ve hane halkları için borçlanma maliyetini artırmak ve büyük yatırımları ve satın alımları caydırmaktır. Bu etki, konut ipotek oranlarının yükselmesi gibi yollarla hızlı bir şekilde hissedildi ve faiz artışlarının başlangıcından bu yana yapılan son üç SLOOS anketi, standartları sıkılaştıran bankaların net payının arttığını gösterdi.

Ancak politika yapıcılar kredi sıkılaştırmasının bir resesyona neden olacak kadar ileri gitmesini istemiyorlar.

Fed'in geçen haftaki politika toplantısında elinde son anketin sonuçları vardı ve yetkililer beklenen çeyrek puanlık faiz artışını gerçekleştirirken, olası bir kredi şokunun etkilerinin henüz belirlenmemiş olması nedeniyle, faiz artırımından vazgeçmenin kapısını da araladılar.

Fed Başkanı Jerome Powell Çarşamba günü düzenlediği basın toplantısında, "Mart ayı başında bankacılık sektöründe ortaya çıkan sıkıntılar, hanehalkı ve işletmeler için daha da sıkı kredi koşullarına yol açıyor gibi görünüyor" dedi ve ekledi: "Buna karşılık, bu daha sıkı kredi koşullarının ekonomik faaliyet, işe alımlar ve enflasyon üzerinde baskı yaratması muhtemel. Bu etkilerin boyutu belirsizliğini koruyor."

Ekonomistler önümüzdeki aylarda kredilerin sıkılaşmaya devam etmesini beklerken, anket banka kredilerinin zaman içinde nasıl gelişeceğine dair öncü bir gösterge niteliği taşıyor.

Örneğin, büyük ve orta ölçekli firmalar için ticari kredi standartlarını sıkılaştıran bankaların net payı, Nisan-Haziran dönemini kapsayan ankette %24 iken, yılın yaklaşık son üç ayını kapsayan ankette %45'e yükseldi.

SLOOS yanıtlarını inceleyen ekonomistler, standartları sıkılaştıran bankaların artan paylarının yavaşlayan ekonomik faaliyete doğru kademeli olarak ilerlediğini ve hatta bir gerilemenin habercisi olabileceğini söylüyor.

Piper Sandler & Co. baş yatırım stratejisti Michael Kantrowitz Pazartesi günü kaleme aldığı yazısında, "Tıpkı Fed artırımlarında olduğu gibi, kredi standartlarının sıkılaşmasının ekonomi üzerindeki etkisi de uzun ve değişken bir gecikmeye sahip" dedi ve ekledi: "Daha sıkı kredi standartlarının bu şekilde teyit edilmesi resesyon ihtimalini daha da yükseltiyor."